Er ligt een sluipmoordenaar op je dak

Het kan zomaar zijn dat er een sluipmoordenaar op je dak ligt. Asbest. Verwerkt in asbestcementplaten. In Nederland ligt er naar schatting ruim honderd miljoen vierkante meter aan asbestplaten op fabrieken, woonhuizen, maar vooral op schuren en stallen van boeren. Die dakbedekking moet eraf nu onderzoek heeft uitgewezen dat gezondheidsbedreigende vezels vrijkomen als de asbestcementplaten verweren.

Het was de Raad voor de Volksgezondheid die na onderzoek vaststelde dat asbestcementplaten schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Als de platen oud worden en gaan verweren komen asbestvezels vrij die bij blootstelling kanker kunnen veroorzaken. Voormalig staatssecretaris Joop Atsma besloot na de bevindingen van de gezondheidsraad de landbouw te stimuleren en bedacht de ‘asbest voor zonnepanelen’-regeling. Gevaarlijke dakplaten eraf, duurzame zonnepanelen erop, dat was het idee.

Atsma stelde twintig miljoen euro beschikbaar aan provincies om het idee uit te voeren. Op 1 juli ging de regeling Asbest eraf, zonnepanelen erop van start in tien van de twaalf provincies. In de eerste dagen vroegen 150 boeren subsidie aan bij de Stichting Meer met Minder, de organisatie die de regeling uitvoert voor de provincies. Een veelvoud vroeg informatie aan, aldus Arjen Drijgers, projectleider van de saneringsregeling.

Veel

Honderd miljoen vierkante meter asbest, dat is veel. De provincies hopen dat de komende twee jaar jaarlijks vier tot acht miljoen kubieke meter wordt gesaneerd, zegt Drijgers. In het meest optimistische scenario ligt er in 2015 dan nog ruim tachtig miljoen vierkante meter op schuren en stallen. “Dat is veel, ja. Deze regeling moet je zien om boeren een zetje te geven in de goede richting en ik hoop dat het bijdraagt aan bewustwording,” zegt Drijgers. “Een bedrijf dat toekomstgericht is, moet dit probleem aanpakken. Vroeger werd aangenomen dat die asbestcementplaten veilig waren, maar dat is een misvatting gebleken. Het zijn sluipmoordenaars.”

De overheid schermt met een verbod als dat zetje niet het gewenste effect heeft en de sanering van asbestdaken geen grote vlucht neemt. Drijgers: ”Als de verwijdering van asbest niet voldoende tempo houdt dan overweegt de minister, zo heeft ie gezegd, in 2024 een verbod op asbestdaken in te stellen.” Als dat verbod er komt, moet er tot 2024 jaarlijks gemiddeld 10 miljoen vierkante meter asbest verwijderd worden. Een enorme berg. Drijgers: “Ja, en er is niet genoeg subsidiegeld om dat te saneren.”

Over de vraag of de overheid met een verbod juridische grond heeft om boeren te verplichten asbestdaken te laten verwijderen, laat Drijgers zich niet uit. “Dat is aan de politiek.”

Slijten

Vanaf 1993 mag asbest niet meer verwerkt worden, dus de daken hebben alle één aspect gemeen: ze zijn twintig jaar of ouder. En dat is te zien. Veel daken met asbestcementplaten takelen af. “Als die daken verweren wordt de kans op schade steeds groter. En het is bekend dat asbestplaten op veestallen ook nog eens harder slijten,” zegt John de Hoon van verzekeraar Interpolis. Hij wijst erop dat uitbetaling bij calamiteiten als storm in gevaar komt als de daken niet goed onderhouden worden.

Verwijdering van asbest kost zo’n tien euro per vierkante meter. Via de regeling asbest voor zonnepanelen wordt drie euro per m² asbestdak vergoed, met een maximum van 7.500 euro. Tien provincies hebben de regeling vanaf 1 juli opengesteld. Flevoland en Gelderland volgen later.

Fiscale regelingen

Met een vergoeding van drie euro per vierkante meter asbest trek je boeren niet over de streep, zegt projectadviseur Geert Bruns van accountantsbureau Flynth. Meedoen aan de actie is alleen aantrekkelijk als je ook gebruik kunt maken van andere (fiscale) regelingen, zegt hij. “Er zijn ondernemers die zich echt moeten afvragen of ze hier aan mee moeten doen. Bij die afweging móet continuïteit van het bedrijf uitgangspunt zijn. Maak voor dat je tot aanschaf overgaat een goede kosten-batenanalyse.”

Bruns komt met een rekenvoorbeeld. Een bedrijf dat 1.000 m²  asbestplaten vervangt en voor een vermogen van vijftien kilowatt piek aan zonnepanelen plaatst, investeert 41.500 euro. Met de actie van de provincies krijgt deze ondernemer 3.000 euro subsidie. Als hij aanspraak maakt op regelingen als de Milieu Investeringsaftrek (MIA), Willekeurige afschrijving milieubedrijfsmiddelen (Vamil), de Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) en Energie Investeringsaftrek (EIA) kan het voordeel oplopen tot 14.559 euro, rekent Bruns voor. “Dat betekent circa 35 procent steun. Het onderdeel subsidie uit de actie ‘Asbest eraf, zonnepanelen erop’ bedraagt in dit voorbeeld slechts 7,2 procent.”

Maar het is maar een voorbeeld. Een bedrijf dat weinig winst maakt zal minder profiteren van fiscale voordelen. En de investering in zonnepanelen moet wel worden terugverdiend, zegt Bruns. “Je wilt zoveel mogelijk productie tegen een zo gunstig mogelijke prijs. En daarom is de ligging en helling van het dak belangrijk. Staat een schuur of stal niet optimaal dan kan de opbrengst snel teruglopen. En vaak wordt gedacht dat het aantrekkelijk is om zonnepanelen te plaatsen als je veel energie verbruikt. Dat is dus niet zo. Je betaalt de meeste energiebelasting over de eerste 10.000 Kwh, daarna wordt het minder.”

Salderen

De meeste ondernemers kunnen salderen, legt Bruns uit. “Dat wil zeggen dat zij dezelfde opbrengstprijs ontvangen voor stroom die ze leveren aan het net, als wat zij betalen. Bedrijven die veel stroom verbruiken en een grote aansluiting hebben meer dan 3 x 80 Ampere kunnen niet salderen, maar wel SDE-subsidie aanvragen. Opbrengst van de stroom is in zo’n situatie wel lager dan bij salderen.” Overigens meldt Agentschapnl van het ministerie van Economische Zaken dat de SDE-regeling, met in de pot 3,3 miljard euro, voor 2013 overtekend is. Bruns: “In dat geval moet je je richten op 2014.”

De terugverdientijd van een zonnepaneel wordt nu geschat op zo’n tien jaar. Dat is, gezien de levensduur van zonnepanelen, een aantrekkelijk gegeven. “De panelen gaan meer dan twintig jaar mee, na de terugverdientijd heb je dan geen stroomkosten meer,” zegt sectormanager Duurzame Energie Hans van den Boom van de Rabobank.

De bank sprak eerder dit jaar de verwachting uit dat er een doorbraak komt in de investeringen in zonnepanelen door boeren. Van den Boom ziet die groei nog steeds in het verschiet, ook nu de discussie woedt over goedkope Chinese panelen die mogelijk getroffen worden door een hoge Europese importheffing. Tot 6 augustus is deze vastgesteld op 11,8 procent, daarna gaat deze omhoog naar 47,6 procent. Tenzij de Europese Commissie anders beslist en dat valt niet uit te sluiten, want de EC praat nog met de Chinezen die er door de EU van worden beschuldigd zonnepanelen ver beneden de marktwaarde te verkopen in Europa.

Terugverdientijd

Maar hoe die beslissing ook uitpakt, de heffing heeft niet zoveel effect op de prijs die de gebruiker betaalt, zegt Van den Boom. “Er zijn andere kosten zoals omvormers, bekabeling, arbeid en die zijn van grotere invloed. En al zou de terugverdientijd daardoor met een jaar worden verlengd, dan laten investeerders het er niet om.”

Het gaat om verduurzaming, zegt Van den Boom. Eigen energie opwekken met zonnenergie is goed voor het imago en je hebt er weinig omkijken naar, zegt hij. “En boeren vinden het leuk dat ze stroomproducent worden. Daar zijn ze trots op. Ik merk dat steeds weer.”

Tien provincies van start

De regeling ‘Asbest eraf, zonnepanelen erop’ is op 1 juli in tien provincies van start gegaan. De provincies werken met dezelfde regeling, waarvoor alleen agrarische bedrijven (minimale standaardopbrengst 25.000) in aanmerking komen. Er moet ten minste 400 m²  asbest worden verwijderd. Als dat asbest verwijderd is, moeten er zonnepanelen met een minimum geïnstalleerd vermogen van 15 kW piek worden geplaatst. Die panelen mogen ook op andere gebouwen worden gezet dan de schuren waarvan het asbest is verwijderd. Als de panden maar in het bouwblok staan.

In Groningen wordt plaatsing van zonnepanelen op monumentale schuren aan welstandseisen getoetst. In Friesland wordt pas uitbetaald na controle.
 En Drenthe biedt een voordelige lening voor de financiering van zonnepanelen. De provincies Flevoland en Gelderland stellen de regeling later open, respectievelijk 1 september en 1 oktober.

Rabobank heeft zijn eigen actie. Deze heet ‘Zonnepanelen in het zonnetje’ en is 1 juni van start gegaan. Agrarische ondernemers die zonnepanelen plaatsen kunnen in aanmerking komen voor een extra rentekorting van 0,3 procent. De bank heeft voor deze regeling 50 miljoen euro opzij gezet en hoopt in een jaar tijd 1.000 boeren zover te krijgen dat ze zonnepanelen gaan aanleggen op hun schuren en stallen.

Alleen agrarische ondernemers die minder dan driemaal 80A stroomaansluiting hebben, komen in aanmerking voor de korting. “Dat zijn bedrijven die stroom gebruiken voor eigen gebruik. Daar hebben we de grens gelegd. Het gaat ons om verduurzaming van de bedrijven zelf,” legt sectormanager Duurzame Energie Hans van den Boom uit.

Bedrijven die meedoen aan de provinciale regeling ‘Asbest eraf, zonnepanelen erop’, kunnen ook profiteren van de Raboactie, zegt Van den Boom. En als ze gebruik maken van de reguliere groenkorting kan het rentevoordeel oplopen tot 1,2 procent, zegt hij.

Dit artikel is geplaatst in Boerderij Vandaag