Retailers weigeren melk van Frans ‘duizendkoeienbedrijf’

Schaalvergroting houdt in Frankrijk de gemoederen bezig. De weerzin tegen megabedrijven is een veenbrand die van tijd tot tijd oplaait. Zoals nu. Aanleiding is de verklaring van coöperatie Agrial dat ze geen melk van ‘een duizendkoeienbedrijf’ verwerkt in huismerken van supermarkten. De melkverwerker geeft daarmee toe aan de druk van retailers die uit angst voor imagoschade niet gelinkt willen worden aan het megabedrijf.

In het Noord-Franse Drucat staat een opmerkelijk melkveebedrijf. In de stal die is gebouwd naast een startbaan van een vliegveldje staan vijfhonderd koeien. Er is ruimte voor duizend. De koeien worden gemolken in een draaimelkstal, type buitenmelker.

Op 13 september vorig jaar werden de eerste koeien aangevoerd. Toen de melktank was gevuld en er zich een Rijdende Melk Ontvangst meldde bij de poort om de melk op te halen, verhinderde een groep mensen de tankauto de toegang tot het bedrijfsterrein. Het was een van de vele acties tegen het bedrijf, dat in Frankrijk bekend staat als ‘Ferme des 1.000 Vaches’ ofwel het ‘bedrijf met de duizend koeien’.

Het melkveebedrijf is omstreden sinds het moment dat de plannen ervoor openbaar werden. Het concept voor het melkveebedrijf is ontwikkeld door Michel Ramery, een ondernemer die aan het hoofd staat van de Ramery Group, een bedrijf dat actief is in de civiele techniek, infrastructuur en milieu. Op de tekentafel van Ramery zag het bedrijf er als volgt uit: een melkveebedrijf met 1.000 koeien en 750 kalveren. De koeien zouden jaarrond op stal komen te staan en 27.000 liter melk per dag produceren. Op het bedrijfsterrein zou ook een mestvergister komen.

Het plan voor de megastal met 1.000 koeien viel slecht. Verontruste streekgenoten richtten in 2011 de actiegroep Novissen op. Ook de kritische boerenbond Confédération Paysanne meldde zich aan het front om actie te voeren tegen het plan van Ramery. Het verzet werd op vele manieren ingevuld. De actiegroep Novissen schetste het beeld van een industrieel bedrijf dat de gezondheid, het milieu, de veiligheid en de werkgelegenheid in gevaar zou brengen als gevolg van onder meer ‘massaslachtingen, oncontroleerbare mutatie van virussen, gebruik van antibiotica, vervuiling van grond en drinkwater, verspreiding van stank en vernieling van de plaatselijke wegen door zwaar verkeer’.

Naast beeldvorming was er ook fysiek verzet. Vorig jaar kwamen meer dan duizend demonstranten bijeen in Amiens om hun steun te betuigen aan negen leden van Confédération Paysanne, die zich voor de rechter moesten verantwoorden voor vernieling van gebouwen en installaties van het bedrijf.

Het aanhoudende protest hield de bouw niet tegen, wel zette de overheid een streep door het aantal van duizend koeien dat Ramery voor ogen had. Hij mocht er vijfhonderd onderbrengen in de stal in Drucat. Maar dat aantal is de tegenstanders ook nog te veel. Het verzet tegen het megabedrijf maakt retailers zenuwachtig. Ze vrezen imagoschade en consumentenacties als ze gelinkt worden aan het omstreden megabedrijf. Ze zetten toeleveranciers daarom onder druk door te eisen dat ze geen zuivelproducten in de schappen krijgen waarin melk van het megabedrijf is verwerkt.

Niet vervreemden
Producenten geven daar gehoor aan, zoals dessertproducent Senoble. Biocoop, een netwerk van natuurvoedingswinkels in Frankrijk, wilde vorig jaar een verklaring van Senoble dat in de desserts die de producent leverde aan Biocoop geen melk was verwerkt van de fabrieksboerderij, zoals ‘Ferme des 1.000 Vaches’ ook wel wordt genoemd. “Een bedrijf met duizend koeien staat te ver af van onze visie op de agrarische wereld. We willen klanten niet van ons vervreemden,” verklaarde CEO Gilles Picquet-Pellorce van de bio-keten.

Andere retailers wilden soortgelijke vrijwaringsgaranties. Een woordvoerder van Système U verklaarde tegenover Le Figaro: “Zelfs als de melk van deze boerderij voldoet aan de gezondheidsvoorschriften, dan zijn distributeurs nog zeer kritisch op deze gevoelige kwesties. Winkels zijn openbare plaatsen. We willen voorkomen dat ze worden vernield.”

In een reactie op een petitie van de milieuorganisatie Agir pour l’Environnement verklaarden ook supermarktketens als Carrefour en Auchan dat hun huismerken niet zijn geproduceerd met melk afkomstig van het melkveebedrijf met de duizend koeien. Het zuivelbedrijf Lactalis verklaarde evenzeer geen melk te verwerken van het omstreden bedrijf.

In navolging van deze melkverwerkers en retailers heeft zuivelcoöperatie Agrial nu ook aangegeven, zo schreef het financiële dagblad Les Echos, dat ze geen melk van een megabedrijf in het Noord-Franse Drucat verwerkt in zuivelproducten die worden geleverd aan Franse supermarkten. De coöperatie die de melk afneemt van de ‘Ferme des 1.000 Vaches’, produceert onder privat label yoghurt, room, kaas en andere zuivelproducten voor Franse supermarkten.

Uitbreiding
De acties en de afgedwongen verklaringen van de retailers hebben ‘Ferme des 1.000 Vaches’ niet stilgelegd. Integendeel, het bedrijf heeft inmiddels een aanvraag gedaan voor uitbreiding naar 800 koeien, zo laat manager Michel Welter weten. “De melk die we leveren wordt geproduceerd volgens alle gezondheidsstandaarden,” aldus Welter, die zich in dat statement weet gesteund door de zuivelbrancheorganisatie CNIEL (“met de kwaliteit van de melk die in Ducrat wordt geproduceerd is in ieder geval niets mis”). De ophef over de verklaring van Agrial maakt het melkveebedrijf evenmin nerveus. De melk wordt gewoon opgehaald, zo stelt het. “Het is een kwestie tussen de verwerkers en distributeurs, het gaat ons niet aan.”

De vraag is wel waar de melk nu heengaat. Op vragen van de media hierover gaat Agrial niet in. De actiegroepen zeggen ‘sterke aanwijzingen’ te hebben dat de melk wordt doorverkocht naar België. Die ontwikkeling zal naast het aanhoudende verzet tegen de megastal van invloed kunnen zijn op andere projecten. “Het imago van het melkveebedrijf in Drucat in de publieke opinie is niet goed,” stelde woordvoerder Jean Antoine van Confédération Paysanne vast. Volgens zijn boerenbond staan er nog 29 soortgelijke megaprojecten op stapel.

* * *

Tweede zuivelcoöperatie van Frankrijk

Agrial ontstond in 2000 na een fusie van de drie cooperaties Agralco, Coop can en Orcal. Nadien heeft het bedrijf een reeks aan overnames gedaan, wat resulteerde in een concern dat op verschillende terreinen actief is in de agrarische sector.

In 2013 fuseerden Agrial en Eurial hun zuivelactiviteiten. In 2014 sloot de Bretons zuivelcoöperatie Coralis zich daar bij aan. Na Sodiaal is Agrial nu de tweede zuivelcoöperatie van Frankrijk.

De zuiveltak van Agrial heeft circa 2.500 leden-melkveehouders. In Moyon heeft het concern een nieuwe droogtoren gebouwd met een capaciteit van 200 miljoen liter om de snel groeiende markten in Azië beter te kunnen bedienen.

Met de dessertproducent Senoble heeft de coöperatie de joint venture Senagral (verse zuivelproducten) opgezet, waarbij Agrial 51 procent van de aandelen in bezit heeft. Een van de redenen voor Agrial om met Senoble in zee te gaan was om de afzet van ledenmelk na 2015 te borgen.

Dit artikel verscheen in Zuivelzicht