Chinese run op babyvoeding is wake-up-call

Heeft u in de pers iets gelezen over het onderzoek van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit naar de illegale handelstromen van babyvoeding naar China? Wij niet. Toch is het speurwerk afgerond. Staatssecretaris Dijksma informeerde vorige maand keurig de Tweede Kamer en er kraaide verder geen haan naar. Opmerkelijk, gezien de ophef over de lege schappen enkele maanden geleden.

Als de schappen in de supermarkten nu weer vol zouden liggen met Nutrilon en Friso, dan is de stilte verklaarbaar, maar dat is niet zo. Nog altijd is er sprake van een tekort, viel onlangs op te maken uit berichtgeving van het persbureau ANP. Albert Heijn, zo zei een woordvoerder, merkte nog niet veel van de extra aanvoer van Nutrilon, zoals producent Nutricia beweerde.

De stroom babyvoeding naar China gaat gewoon door. Via de gewone kanalen en via de illegale handelsstromen. Kijk maar eens op de online webshops Tmall en Taobao, daar wordt onverminderd babyvoeding aangeboden, ook van merken die hier in de schappen schitteren door afwezigheid, Nutrilon en Friso.

Vrijhandel
De producenten hebben hun productie opgevoerd, geen twijfel daarover. Maar een flink deel daarvan gaat richting Azië. En daar is niets mis mee. Het is de vrijhandel waar wij als Nederland exportland bij zweren en waar we het ook van moeten hebben. Want niets anders dan de export moet onze vastgelopen economie weer vlottrekken.

Dat vizier op Azië doet denken aan Volkswagen, de Duitse autobouwer die in China als het patriottisch klinkende Da Zhong furore maakt en véél auto’s verkoopt, terwijl de afzet op thuismarkt Europa terugloopt. Tot 2018 investeren de Duitsers 13 miljard dollar in China, terwijl in de EU gevreesd wordt voor sluiten van fabrieken. Wij Westerlingen zullen ons moeten verzoenen met het idee dat we niet meer altijd de hoogste prioriteit krijgen als het gaat om de aandacht van de grote multinationals.

Dat wij als keerzijde hier te maken krijgen met lege zuivelschappen is vervelend, maar het is ook een verschijnsel waar we aan zullen moeten wennen. Zo bezien is de Chinese run op Nederlandse babyvoeding een wake-up-call. De wereld heeft meer melk nodig en dat gaan we hier merken. De westerse wereld is decennia lang verwend geweest met een overvloed aan goedkope zuivel.

In regio’s als Azië, Zuid-Amerika en het noordelijk deel van Afrika wordt steeds meer zuivel geconsumeerd terwijl ze in die landen nauwelijks ervaring hebben met melkproductie. Ze hebben er het goede klimaat en de juiste productieomstandigheden niet voor.

Westerse invloeden
De toename in zuivelconsumptie is deels een gevolg van westerse invloeden op het voedingspatroon met producten als ijs, yoghurtdranken, plakjes kaas in de cheeseburgers, kaas op de pizza’s van Domino’s én babymelkpoeder voor moeders die stoppen met borstvoeding omdat ze weer willen of moeten werken. Verder brengen bevolkingsgroei, urbanisatie en toenemende welvaart in deze regio’s zuivelconsumptie op een hoger niveau.

Zoals in China. Daar wordt de markt voor babyvoeding nu al geschat op een waarde van 15 miljard dollar. Die groeit jaarlijks met zo’n 15 procent door de geboorte van zo’n 18 miljoen baby’s. Slecht 28 procent van die zuigelingen krijgt borstvoeding, aldus de Verenigde Naties.

Die Chinese vraag groeit al een aantal jaren en dat zal dus nog wel even doorgaan. Kaaskoppen zullen het nooit worden, maar het houdt niet op met babyvoeding. Door genoemde fastfoodproducten en gemaksvoeding als yoghurtdranken komt het gemiddeld gebruik van zuivelproducten in de steden al op een niveau dat gelijk staat aan ongeveer 25 liter melk. Zo’n 20 jaar geleden lag dat niveau op circa 5 liter melk.

Het Nederlandse consumptieniveau van omgerekend ongeveer 300 liter melk per jaar is niet haalbaar, maar een stijging naar een voor Azië maximaal niveau van 60 à 70 liter betekent door de sterke bevolkingsgroei nog steeds een enorme stijging van de zuivelbehoefte.

A-merken
De Chinezen richten daarbij het vizier op westerse A-merken, want zuivelproducten uit eigen land vertrouwen ze na het babyvoedingschandaal in 2008 nog steeds niet door aanhoudend gerotzooi met samenstelling, ingrediënten en houdbaarheidsdata.

De grotere Chinese zuivelproducenten proberen dat verloren vertrouwen nu terug te winnen door samenwerkingsverbanden aan te gaan met westerse zuivelconcerns. Daarmee kopen ze betrouwbaarheid. De Chinese overheid doet haar duit in het zakje door een grootse sanering van de babyvoedingsproducenten in eigen land aan te kondigen. En tegelijk zet ze Westerse zuivelproducenten onder druk door onderzoek te doen naar vermeende prijsafspraken, want een prijsstijging van 30 procent in 5 jaar vindt ze wel erg veel.

Dat is waarschijnlijk ook zo (meteen kondigden enkele zuivelconcerns aan de prijs van babyvoeding te verlagen), maar feit is evenzeer dat de Chinese middenklasse van zo’n 300 miljoen consumenten bereid is die prijs te betalen. In het land van de eenkindpolitiek is veilige babyvoeding veel geld waard.

Betrouwbare babyvoeding
Nederland is een van de weinige gebieden op de wereld waar kwalitatief hoogwaardige melk wordt geproduceerd en dat geeft Chinezen het idee dat hier betrouwbare babyvoeding wordt gemaakt.

Zo stroomt de melk als altijd naar de markten met de hoogste opbrengsten. Tot dusver was dat de westerse wereld. Maar door de overvloed aan aanbod bleven de prijzen laag, waarmee geen recht werd gedaan aan de complexiteit van het productieproces en de waarde van ingrediënten als vetten en eitwitten in melk.

Het komt nu steeds vaker voor dat de opbrengst van zuivel in westerse supermarkten achterblijft bij de waarde van de zuivel op de wereldmarkt. Die tendens kan niet zonder gevolgen blijven, de westerse consument zal meer moeten gaan betalen voor zijn yoghurt, kaas en babyvoeding.

De groeiende mondiale vraag naar babyvoeding en andere zuivelproducten geeft een impuls aan onze economie. Onlangs publiceerde de Nederlandse Zuivel Organisatie een onderzoek waaruit blijkt dat de Nederlandse zuivelindustrie 700 miljoen euro investeert in de bouw en uitbreiding van fabrieken om meer melk te kunnen verwerken als in 2015 de melkquotering verdwijnt en melkveehouders naar verwachting 1 miljard liter melk méér gaan produceren.

Die aanzwellende melkstroom lokt zelfs Chinese zuivelproducenten naar Nederland om hier babyvoeding te maken en deze met westers label in hun eigen land af te zetten. Zo dragen de Chinezen bij aan een investeringsgolf in Nederland die zorgt voor nieuwe banen, groeiende export en nieuw elan in de melkveehouderij. Kom daar eens om in deze economisch zware tijden.

• Dit artikel is geschreven in samenwerking met zuivelanalist Mark Voorbergen en gepubliceerd in NRC Handelsblad en NRC Next.