Boer is boos op bank

‘Het zijn misdadigers!’ De woede trilt door de telefoon. De melkveehouder aan de andere kant van de lijn wil zijn verhaal niet meer doen. Gisteren nog wel, vandaag niet meer. ‘Ik dacht dat ik het geregeld had. Is dus niet zo. Kreeg vandaag weer een telefoontje van de Deutsche Bank. Ik zeg dus niets.’ En daar blijft het bij.

Klik.

Boeren die klant zijn bij de Deutsche Bank zijn boos. En bevreesd. Want als ze in krant of blad met naam en toenaam vertellen over hun er- en aanvaring met de bank, kan het zo maar zijn dat ze met nieuwe boetes of sancties om de oren worden geslagen. Zeggen ze. En zo denkt ook de akkerbouwer in het noorden waar we naar op weg zijn. Hij wil wel praten. “Maar anoniem”. Hij heeft de voorgenomen overgang naar de ABN Amro nog niet rond.

De Deutsche Bank brengt wat teweeg. De strategie om afscheid te nemen van ondernemers met minder dan 1 miljoen euro omzet (boeren, mkb’ers en binnenvaartschippers), zorgt voor onrust op duizenden bedrijven. Het gedwongen vertrek is niet het probleem, want de bank die ze in 2009 onder dwang van de Europese Commissie overdeed aan de Deutsche Bank, heet velen, zo lijkt het, weer welkom. Vanaf 1 april mag ABN Amro weer werven. De bank gaat bijeenkomsten beleggen. Het lijkt een wenkend perspectief voor boeren die enkele jaren geleden zonder pardon werden overgeheveld.

Geen waarschuwing

Maar die overstap. De akkerbouwer in het noorden met 140 hectare heeft vier leningen met een totaal van meer dan twee miljoen euro uitstaan bij de Deutsche Bank. Vorig jaar liep de looptijd van één van de vier (150.000 euro) af. “Dat bedrag boekten ze in één keer af van m’n lopende rekening. Zo maar. Geen waarschuwing. Niks. Ik kon geen betaling meer doen.”

In januari kreeg hij het advies een andere bank te gaan zoeken. “Ik heb gevraagd: en wat voor gevolgen heeft dat? Nou, het kwam er op neer dat ik ruim een ton aan boete moet betalen, met name voor de leningen met een lange looptijd.” En dat gaat hij niet doen, zegt hij. “Eerst word je gedwongen om over te stappen, waarbij alles bij het oude zou blijven. En nu dit. Ze houden zich niet aan hun woord. Het lijkt 1940 wel, toen zouden ze ook niet aanvallen, weet je nog? Ja, schrijf dat maar op, 1940.”

Een melkveehouder in de Betuwe dacht bij de gedwongen overstap naar de Deutsche Bank: ach, dat zit wel goed. “Duitse degelijkheid, ik had er wel vertrouwen in.” Dat gevoel ebde langzaam weg. Hij heeft een lening van 4 ton. Niet buitensporig, maar hij is dan ook een pachtboer met 50 hectare erfpacht en 110 koeien. Hij kan geen eigen grond inbrengen als onderpand. “Ik heb zoals altijd netjes afgelost. Maar toen ik vorig jaar een deel van de ruimte in mijn krediet wilde gebruiken voor een uitbreiding van het bedrijf, kreeg ik nee te horen. Dat was nieuw. In het verleden was het altijd zo klaar. Maar nu zeiden ze: lastig, lastig. Toen voelde ik het aankomen. En ik had de investering al gedaan. Ik dacht, dat bedrag fiets ik er wel bij. Zo ging het immers altijd.”

Gedonder

In de eerste jaren na de gedwongen overstap was er eigenlijk niet zo veel aan de hand voor de ABN-boeren. Ze hielden hun eigen accountmanager die meeverhuisde naar de Deutsche Bank, internetbankieren ging op de oude manier, zelfs het briefpapier bleef hetzelfde. Tot augustus vorig jaar. Toen hevelde de Deutsche Bank de klanten over naar het eigen online banksysteem. Daarmee begon het gedonder, want het systeem van de Duitsers, toegesneden op grote internationale klanten, is ingewikkeld. Tegelijk trad er vertraging op in het afhandelen van kredietaanvragen. Boeren moesten weken en langer wachten op antwoord. En als ze ongeduldig informeerden, was het antwoord steevast: moeilijk, lastig. Dat waren, achteraf gezien, de eerste signalen van de exitstrategie die de bank aan het voorbereiden was voor de oud ABN-klanten.

De ingetreden traagheid in de afhandeling van kredietaanvragen bracht Wijnand van den Brandhof in Emst in de problemen. Hij diende in augustus een kredietaanvraag in voor de uitbreiding van zijn zeugenstal. Hij had haast, want hij moest overstappen op groepshuisvesting voor zijn drachtige zeugen. Trage besluitvorming bij de gemeente over de vergunningen hadden hem op achterstand gezet. Hij moest, volgens de wet, vóór 1 januari 2013 de stal hebben staan.

“Ik heb in augustus gebeld en op 3 september zijn ze van de Deutsche Bank langs geweest om mijn bouwplan te bekijken. Ze zeiden: goed plan, gaat goed komen, maar het duurt een week of zes.” Na acht weken stilte belde hij zelf maar eens met de vraag of hij kon beginnen met de bouw. “Ik kreeg als antwoord dat het allemaal moeilijk zat, met de crisis en zo.”

Van den Brandhof verloor kostbare tijd. Het was oktober. Hij stapte naar ABN. “En die had in twee weken het plan goedgekeurd.”

Gruwelijk kwaad

De zeugenhouder, met kredieten van meer dan een miljoen euro, kreeg het advies om te kijken of hij – kosteloos – weg kon bij de Deutsche Bank. Hij legde die vraag voor aan de bank en kreeg op 4 december antwoord. Hij opende de brief, hij weet het nog goed. “Ik moest 57.000 euro betalen. Ik werd toen zo gruwelijk kwaad.”

Het is april en er wordt nog volop gebouwd aan de zeugenstal in Emst. 1 januari heeft de zeugenhouder niet gehaald. Hij heeft van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit uitstel gekregen tot 15 juni. “Dat ga ik halen,” zegt hij vastberaden. Hij moet wel, want als hij het niet haalt, krijgt hij een boete van 68.000 euro. Het zou een nieuwe tegenvaller zijn in de financiële malaise waarin hij is terecht gekomen. Hij heeft weliswaar een deal met de Deutsche Bank, waarbij hij de hypotheek heeft overgebracht naar ABN in ruil voor een bankgarantie aan de DB, maar hij kost hem nog altijd 26.000 euro. Hij tekenende op 2 april. Hij had geen keus, die stal moest er komen. “Ja, het is schandelijk,” zegt de zeugenhouder, die juist wel met naam en toenaam in de krant wil. “Nu is openheid heel belangrijk. We moeten gezamenlijk optrekken, want anders speelt die bank ons allemaal één voor één uit.”

Evenals de akkerbouwer verwacht de zeugenhouder dat de bonden gezamenlijk actie gaan ondernemen. Van den Brandhof: “Ze moeten een juridische procedure beginnen.” Tegen wie? “De Staat. Wouter Bos heeft indertijd als minister van financien een grove fout gemaakt door de MKB-en agrarische portefeuilles van de ABN te verkopen aan de Deutsche Bank. Dat is een bank van wereldformaat die geen ervaring had met MKB. Dan loop je risico’s en dat wist Bos. Nu moet minister Dijsselbloem van financien, óók PvdA, het rechttrekken. Lukt dat niet dan een juridische procedure.”

Op slot

Het is niet alleen de boete die je moet betalen, zegt de akkerbouwer. “Je hele bedrijf zit op slot. Land verbeteren, een schuur bouwen, het ligt allemaal stil. En als ik die ton moet betalen, moet ik extra lenen. En dat wordt echt moeilijk. Maar ik ga niet betalen, ik heb hier allemaal niet om gevraagd. Ik wacht op de LTO en de NAV. Dit moet collectief geregeld worden.”

En als dat betekent dat de Staat en dus de belastingbetaler moet bijleggen? Van den Brandhof: “Als dat moet, dan moet dat. Bos heeft indertijd ook 700 miljoen euro verdiend aan de verkoop van die portefeuilles aan de Deutsche Bank.”

Deutsche Bank: ‘We betreuren de hinder’

De Deutsche Bank wil niet inhoudelijk reageren op de kritiek van de boeren. “Omdat dit individuele cases van klanten betreft.” Maar de bank benadrukt zich ervan bewust te zijn dat klanten tijd en energie moeten steken in een overstap naar een andere bank. “En wij betreuren het dat klanten hiervan hinder ondervinden.”

Verder reageert de bank: “Van de klanten van wie wij afscheid willen nemen, heeft een klein deel een lening of kredietfaciliteit. Met deze groep klanten, die wij in beginsel in de toekomst geen lening of kredietfaciliteiten meer bieden, gaan wij de komende maanden in gesprek hoe wij gezamenlijk in alle redelijkheid tot een passende oplossing kunnen komen. Indien een klant met zijn gehele leningenpakket wil overstappen naar een andere bank en hier volgens de voorwaarden een boeterente voor moet betalen, dan is dit onderwerp van gesprek.”

• Dit artikel is gepubliceerd in Boerderij Vandaag