Zuivelsector Canada zucht onder vrijhandel
Het nieuwe vrijhandelsakkoord Trans-Pacific Partnership slaat gaten in de afgeschermde zuivelmarkt in Canada. De melkveehouderij is er niet blij mee. Voor de tweede keer in korte tijd krijgt de op de binnenlandse markt georiënteerde zuivelsector de rekening gepresenteerd van de vrijhandel.
Het vrijhandelsakkoord TPP zet de afgeschermde zuivelmarkt in Canada op scherp. Door de verplichte import van goedkope zuivel wordt het al decennia oude supply management system ‘langzaam uitgehold’. Melkveehouders die inefficiënt boeren zullen kopje ondergaan, stelt Bertrand Montel, een onafhankelijk agrarisch adviseur in Montreal. Hij ziet in de handelsdeal het einde van het Canadese supply management. “Binnen 10 tot 15 jaar.”
De National Farmers Union of Canada doet er nog een schepje bovenop: “Als Canada TPP ratificeert dan staat het supply management systeem op instorten. Het systeem rust op drie pijlers: productiebeheersing, kostprijsbeleid en importbeperking. TPP ondermijnt het kostprijsbeleid en elimineert de importbeperking.”
CEO Lino Saputo van Canada’s grootste zuivelproducent Saputo zegt: ”Er zal minder melk geproduceerd worden in Canada en dat zal een klap zijn voor de melkveehouders.”
Witte rook
TPP is het handelsverdrag dat in oktober werd gesloten door twaalf landen rondom de Pacific Ocean. Het kraakte en piepte in de laatste onderhandelingsronde in Atlanta over de hoofdpijndossiers geneesmiddelen en zuivel, maar na dagen van non-stop onderhandelen was er dan toch witte rook. Snel werd in de Canadese zuivelsector de schade opgenomen, want elke nieuwe deal over vrij handelsverkeer zet het Canadese beleid van productiebeheersing, gebaseerd op productiequota en hoge importtarieven, verder onder druk.
TPP viel niet mee. Canada moet binnen vijf jaar na ratificatie tariefvrije import van zuivel toestaan met een omvang van 3,25 procent van de binnenlandse productie in 2016. Dat staat gelijk aan 250 miljoen liter melk.
Althans, dat waren de eerste berichten, verspreid door de overheid. Bij nadere bestudering van het 6.000 pagina’s tellende document kwamen er andere berekeningen naar buiten. Dairy Farmers of Canada (DFC) trok de conclusie dat de verplichte import tussen de 3,3 en 3,97 procent van de verwachte melkproductie in 2016 zal bedragen. Dat zou betekenen dat de melkveehouders jaarlijks tussen de 134 en 176 miljoen euro aan inkomsten derven, aldus DFC.
Tariff rate quota
Canada reguleert de opgelegde markttoegang met een stelsel van tariff rate quota (TRQ); per product wordt jaarlijks een oplopende hoeveelheid tariefvrij ingevoerd. Na 13 of 18 jaar is het volume bereikt dat het land volgens de TPP-overeenkomst tariefvrij moet invoeren. Die oplopende reeks is overigens marginaal, de grootste klap wordt gemaakt als de gereguleerde toegang vijf jaar na de ratificatie ingaat.
TPP volgt op CETA, het in 2013 afgesloten maar nog niet geratificeerde Canada-Europe Trade Agreement. Door CETA moet Canada 17.700 ton kaas toelaten uit de Europese Unie. Op basis van het quotasysteem van de Wereldhandelsorganisatie WTO mag de EU jaarlijks al 13.471 ton exporteren naar Canada, wat het totaal brengt op ruim 31.000 ton ofwel 7,5 procent van de Canadese kaasmarkt. Een percentage dat voor kwaliteitskaas nog veel hoger wordt ingeschat. Hier berekent DFC de inkomensschade voor melkveehouders jaarlijks op 88 miljoen euro.
Kortste eind
In de vele beschouwingen over TPP en CETA trekken de melkveehoudersorganisaties de conclusie dat de Canadese zuivel aan het kortste eind trekt. Het land biedt ruimte voor meer zuivelimport, maar de sector, met een quotasysteem gericht op productie voor de binnenlandse markt, kan omgekeerd nauwelijks concurreren op de buitenlandse markten. Het exporteert maar 3 procent van de productie, waarbij de Canadese zuivelexport met name wordt beperkt door WTO-regels die ‘gesubsidieerde export’ zoals het Canadese systeem wordt gezien, niet toestaat.
Per saldo betekent het daarom dat elke liter melk die wordt geïmporteerd of het equivalent ervan in zuivelproducten, niet meer geproduceerd wordt in Canada, zo is de strekking van het commentaar van Dairy Farmers of Canada. Dat betekent dat de melkproductie daalt en melkveehouders minder inkomen hebben, maar toch houdt de belangenorganisatie geloof in het supply management system. “De drie pijlers: productiebeheersing, kostprijsbeleid en importbeperking blijven bestaan,” laat de bond weten. En voorzitter Willy Smith zegt het zo: “Waarborgen van eerlijke en voorspelbare inkomsten voor de boeren is de kern van mijn mandaat. Wij blijven hard werken om een sterke en duurzame Canadese zuivelindustrie te behouden.”
Einde kleine melkveebedrijven
Dat mag zo zijn, agrarisch adviseur Montel voorziet een einde van de kleinere inefficiënte melkveebedrijven. Als het quotumsysteem onder druk komt te staan, kiezen ze eieren voor hun geld nu ze de waarde van het quotum (€17.650 per koe) nog te gelde kunnen maken, aldus de adviseur. “Ik zou zeggen dat we binnen twee, drie jaar zullen zien dat het aantal bedrijven dat er mee stopt, toeneemt. Met name in Quebec.”
Sylvain Charlebois, hoogleraar aan de University of Guelph’s Food Institute, ziet in de TPP een nieuwe stap om het systeem van productiebeheersing in Canada verder uit te hollen. “Dat systeem is in feite maar op één aanname gebaseerd: produceren wat we hier in Canada nodig hebben en dat is het.” De wetenschapper ziet in deze ontwikkeling ook kansen voor de melkveehouders. “Ze hebben de mogelijkheid om hun bedrijfsvoering aan te passen zodat ze kunnen concurreren op de wereldmarkt. Dat hebben ze nog nooit eerder kunnen doen.”
‘Zoals beloofd’
Tijdens de TPP-onderhandelingen zetten, naar verluidt, landen als Nieuw-Zeeland, Australië en de Verenigde Staten in op een grotere markttoegang tot Canada, te weten 10 procent. Die druk hebben de Canadese handelaars weten te weerstaan. De conservatieve premier Stephen Harper, toen nog in functie, verklaarde nadat de TPP-deal was afgerond, dat Canada enerzijds vrijhandel met de Aziatische Pacific-regio en Noord-en Zuid-Amerika heeft gerealiseerd en anderzijds het productiebeheersingssyteem in de zuivel ‘zoals beloofd’ overeind heeft gehouden.
En om de pijn te verzachten in de zuivelsector had de overheid een compensatiepakket in het vooruitzicht gesteld. Over vijftien jaar tijd zou omgerekend €3 miljard aan melkveehouders worden uitgekeerd, wat neerkomt op een zo’n €117.000 per melkveebedrijf. Maar dat pakket wordt door de nieuwe liberale regering van Justin Trudeau nog eens kritisch tegen het licht gehouden. Het nieuwe kabinet voelt zich niet gebonden aan de toezegging van de conservatieven, liet handelsminister Chrystia Freeland al optekenen. “Het zou zeer ongepast zijn om ons te conformeren aan specifieke pakketten als we de overeenkomst in z’n geheel nog eens overzien.”
* * *
Illustratie: Judy Ballast
Zuivelimport groeit al drie jaar
Het supply management systeem in Canada houdt in dat de productie met een melkquotumstelsel wordt afgestemd op de binnenlandse vraag. Import wordt aan banden gelegd met hoge invoertarieven.
De waarde van de import van zuivelproducten bedroeg in 2014 900 miljoen dollar. De export had een waarde van 281 miljoen dollar. Daar waar de export al jaren tussen de 230 en 280 miljoen dollar schommelt, neemt de import de laatste jaren toe (zie grafiek).
De belangrijkste importproducten zijn: melk, kaas, botervet, weiproducten en melkeiwitten.
Met TPP zal de import op termijn zeker verder groeien. Op basis van quota (TRQ) zullen volumes aan boter, yoghurt, ijs, room, geconcentreerde melk, melkpoeder en kaas uit de TPP-landen tariefvrij toegang krijgen tot de Canadese markt.
Op de lijst staat ook een TRQ voor weipoeder en dat is opmerkelijk want de import van weipoeder is al tariefvrij uit veel landen, zo laat Dairy Farmers of Canada weten.
Ook krijgt de Canadese zuivelsector te maken met de tariefvrije import van melk, te beginnen met 50.000 ton per jaar oplopend tot 56,905 ton na 18 jaar. Het is invoer met een voorwaarde: 85 procent daarvan moet worden verwerkt in Canadese fabrieken. Die voorwaarde geldt ook voor boter.
* * *
TPP binnen twee jaar ratificeren
Met de ondertekening van het Trans-Pacific Partnership is de vrijhandelsovereenkomst nog geen feit. Het akkoord moet nog worden geratificeerd door de deelnemende landen.
Dat zijn er twaalf, te weten: Canada, Verenigde Staten, Mexico, Chili, Peru, Nieuw-Zeeland, Singapore, Australië, Brunei, Japan, Maleisië en Vietnam. Ze hebben na ondertekening twee jaar de tijd om de ratificatie te regelen.
De twaalf zijn goed voor 40 procent van de wereldhandel. Het akkoord gaat niet alleen over zuivel. Het betreft tal van producten en naast vrijhandel, ook de voorwaarden voor verbetering van investeringen.
TPP zorgt in Canada niet alleen voor onrust over het supply system, er is ook vrees dat Amerikaanse melk het land binnenkomt dat afkomstig is van runderen die behandeld zijn met het in Canada verboden groeihormoon BST.
De deal berokkent ook schade aan de (regionale) economie in Canada. Zuivel is in zeven van de tien provincies een belangrijke sector. Als melkveehouders minder produceren en daardoor minder verdienen betekent dat er ook minder wordt geinvesteerd in de lokale economie, stelt de Dairy Farmers of Canada.
Dit artikel verscheen in Zuivelzicht
Recente reacties